Maküler Dejenerasyon Nedir

Maküler dejenerasyon nedir sorusu, göz rahatsızlıklarıyla karşılaşan insanların merak ettiği konulardan biridir. Gözün merkezi yani görmesinden sorumlu olan ana kısım makula adı verilen yerdir. Bu bölgede meydana gelen yapısal deformasyonlar nedeniyle ortaya maküler dejenerasyon rahatsızlığı çıkar. Maküler dejenerasyon aynı zamanda sarı nokta hastalığı olarak da bilinmektedir. Bu rahatsızlık yaşa bağlı ortaya çıkabilmekte ve görme kaybına yol açabilmektedir. İlk evrelerde teşhisi zor olsa da ilerleyen evrelerde daha kolay teşhis koyulabilmektedir. Bu rahatsızlığın tedavisi de kişinin durumuna göre değişiklik göstermektedir. 

Gözün keskin görüşünü etkileyen yaklaşık bir mercimek boyutunda olan sinir katmanında ortaya çıkan rahatsızlığa sarı nokta rahatsızlığı denilmektedir. Gözün en arkasında yer alan retina tabakasında sinir hücreleri her yerde eşit şekilde değildir. Göze yansıyan ışıklar makula adı verilen merkezde toplanmaktadır. 

Makula, zeaksantin ve lutein adı verilen, gözde yer alan sarı pigmentler tarafından aşırı ışıktan korunur. Bu pigmentlerin renginin sarı olması nedeniyle bu kısma sarı nokta adı verilmiştir. Bu kısım retinanın %5lik bir kısmını barındırır ancak görme işleminin %95’inden sorumlu yerdir. Yani bu alan çok küçük olsa da oldukça büyük işleve sahiptir. 

Bu bölgenin küçük ancak yoğun metabolik aktiviteye maruz kalması sonucunda sarı nokta, yani makula artık birikintileri temizleyemez. Bu da retina hücrelerinin beslenme şeklini bozar. Beslenemeyen retina sinir hücreleri zamanla işlevini yitirerek deforme olmaya başlar. Deforme olan ya da ölmeye başlayan hücreler nedeniyle sarı nokta hastalığı ortaya çıkmaktadır. 

Maküler Dejenerasyon Çeşitleri 

Maküler dejenerasyon çeşitleri taş tip ve kuru tip olmak üzere iki farklı şekilde ele alınmaktadır. 

Sarı nokta çeşitlerinden olan kuru tip, en fazla karşılaşılan sarı nokta hastalığındandır. Kuru tip oldukça yavaş ilerler ve hastalığın ilk aşamalarında görmeyi fazla etkilememektedir. Görmeyi etkileyecek boyutlara gelmesi neredeyse on yılı bulmaktadır. Sarı noktada biriken atıkların alınamaması nedeniyle drusen adı verilen beyaz ve sarı renkli noktasal odaklar oluşmaya başlar. Bu noktaların artmasıyla sinir hücreleri hasar görmeye başlamaktadır. Bu nedenle de zamanla görme azalır. 

Bir diğer sarı nokta çeşidi olan yaş tip sarı nokta rahatsızlığı ise aniden görme kayıplarına neden olabilen bir rahatsızlıktır. Yaş tipte ortaya çıkan görme sorunları ağrısız ve acısızdır. Bu nedenle doktora gidene kadar fark edilmeyebilir. Yaş tipte sarı noktada beslenme bozukluklarıyla birlikte damar büyümesi oluşur. Damar büyümeleri de kontrolsüz bir şekilde gerçekleşir ve damarlar büyüdüğü için kanamaya başlar.

Maküler Dejenerasyon Kimlerde Görülür

Maküler dejenerasyon kimlerde görülür ya da nasıl ortaya çıkar gibi sorular oldukça fazla araştırılmaktadır. Bu rahatsızlık ilerleyen yaşlarda ortaya çıktığı için genç yaşta görülme olasılığı son derece azdır. Yaş ilerledikçe vücudun fonksiyonları eskisi gibi çalışmamaya başladığı için vücudun bazı kısımlarında deformasyonlar gözlemlenir. Sarı nokta da bu deformasyonlardan biridir. 

Sarı nokta hastalığı genellikle 60 yaş ve üzeri kişilerde görülen bir rahatsızlıktır. Bu hastalığın ortaya çıkmasındaki en önemli nedenlerden bazıları şunlardır:

• Yoğun şekilde güneş ışığına maruz kalma
• Genetik yatkınlık 
• Sigara ve alkol kullanımı 

Maküler Dejenerasyon Belirtileri

Maküler dejenerasyon belirtileri yani sarı nokta belirtileri kendini ilk aşamalarda fazla belli etmemektedir. İlk dönemlerde oldukça hafif ya da belirsiz şikayetler söz konusuyken ileri safhalarda belirti ve şikayetler artmaktadır. Cisimlerin olduklarından daha küçük ya da büyük görülmesi, ışığa bakarken yaşanan bozukluklar, glokom gibi belirtiler, sarı nokta rahatsızlığına işaret ediyor olabilmektedir.

Bu rahatsızlığın bazı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Işığa bakıldığı zaman çizgiler görmek 
• Görme alanının daralması 
• Görme bulanıklığı
• Merkez görme noktasını bulanık görürken kenarları net görmek 
• Cisimlerin olduklarından daha küçük ya da büyük algılanması 

İleri aşamalarda özellikle görme merkezindeki nesneleri ya da alanları bulanık görürken bu merkezin çevresini net görme belirtisiyle sıklıkla karşılaşılmaktadır. Bazı göz rahatsızlıkları da ileri yaşlarda bu durumun ortaya çıkmasını destekleyebilmektedir. 

Belirtilerle karşılaşır karşılaşmaz hemen alanında uzman bir göz doktoruna başvurmak çok önemli bir adımdır. Bu hastalık ilk aşamalarda hiçbir belirti göstermezken ilerledikçe fark edilir etkiler gösterirler. Bu da sarı nokta hastalığının erken teşhis edilmesini zorlaştırmaktadır. Yaşı ileri insanlar mutlaka her yıl göz kontrolüne gitmeli ve oluşan rahatsızlıkları erkenden fark etmelidir. Aksi halde düzensiz göz kontrolleri nedeniyle hastalıkların teşhisi gecikebilir ve hastalıklar oldukça ilerlemiş olabilir. Bunlar da tamamen ve kalıcı görme kayıplarına neden olabilir. 

Maküler Dejenerasyon Teşhisi ve Tedavisi

Maküler dejenerasyon teşhis ve tedavisi çok önemli bir adımdır. Sarı nokta hastalığının teşhisi zor olduğundan genellikle genel kontrollerde ortaya çıkmaktadırlar. Bu rahatsızlık sinsi ilerlediğinden ve ilk başlarda belirti göstermediğinden teşhis edilmesi ya da fark edilmesi son derece zordur. 

İleri yaş grubunda olan kişiler bir belirtiye sahip olmasalar bile yılda en az bir kez mutlaka göz kontrolüne gitmelidirler. Erken tanı ve tedavi için düzenli kontrol son derece önemli bir faktördür. 

Sarı nokta şüphesi taşıyan kişilere biyomikroskop, görme alanı testi ve görme keskinliği gibi pek çok test yapılmaktadır. Bu testler sonucu elde edilen veriler incelenerek tanı koyulur. Bu işlemler esnasında bazen damlalar kullanılarak göz bebeği büyütülür ve gözün arkası özel ışıklarla görünür hale gelir. Retina incelendikten sonra duruma bağlı olarak tedavi planı hazırlanır.

Sarı nokta hastalığının ne kadar ilerlediği ve hangi tip olduğu, tedavi planının şekillenmesinde oldukça önemlidir:

Yaş tipe özel tedaviler arasında göz içine uygulanan anti-VEGF (Avastin) ilaç enjeksiyonları bulunur. Bu enjeksiyonlar, kontrolsüz damar büyümelerini azaltmaya yöneliktir. Kuru tipte ise lutein, zeaksantin ve omega-3 içeren destekler faydalı olabilir ancak detaylı bir göz muayenesi sonrası doktor önerilerine uyulmalıdır.

• Yaş tip sarı nokta rahatsızlığı tedavisinde göz anjiyosu yöntemiyle teşhis yapılırken tedavisi ise göz içi iğne ile yapılır. 
• Kuru tipte erken aşamada tedavi faydasız kalırken 2. ve 3. aşamalarda tedavi etki etmektedir. Bu tipte sarı noktaya özel multivitamin takviyeli tedaviler gerçekleştirilmektedir.

Numaralı Lens Kaç Yaşında Takılır merak edilenler için tıklayın!

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Maküler dejenerasyon tamamen iyileşir mi?

Kalıcı iyileşme mümkün değildir, ancak ilerlemesi yavaşlatılabilir. Tedaviye erken başlamak bu açıdan önemlidir.

1. Sarı nokta hastalığı körlüğe neden olur mu?

Nadir de olsa ileri evrelerde merkezi görme kaybına neden olabilir. Ancak tamamen körlük nadirdir.

1. Bu hastalık gençlerde de görülür mü?

Genellikle 60 yaş üzeri bireylerde görülür. Ancak bazı kalıtsal formları genç yaşta da ortaya çıkabilir.

1. Beslenme şekli sarı nokta hastalığını etkiler mi?

Evet. Lutein, zeaksantin ve omega-3 gibi göz sağlığına faydalı bileşenler içeren beslenme önerilir.

1. Göz içi iğne tedavisi ağrılı mıdır?

Genellikle anestezik damla ile uygulanır ve ağrı hissedilmez. Ancak işlem sonrası hafif batma hissi olabilir.

Unutmayın, bu blog yazıları sadece bilgilendirme amacı taşımaktadır. Eğer tıbbi bir endişeniz veya sorunuz bulunuyorsa, lütfen bir doktora danışınız.